Vì Sao Số 4 Trên Đồng Hồ La Mã Không Phải IV Mà Là IIII?

Nếu bạn đã từng nhìn thấy một chiếc đồng hồ La Mã thì sẽ thấy một điểm đặc biệt so với những chiếc đồng hồ khác. Đó là số 4 sẽ viết là IIII thay vì IV như bình thường. Vậy vì sao số 4 trên đồng hồ La Mã không phải IV mà là IIII? Hãy cùng sunkey.vn tìm hiểu điều thú vị này qua bài viết chúng tôi chia sẻ dưới đây nhé.

 

Vì sao số 4 trên đồng hồ La Mã không phải IV mà là IIII?

Thông thường, các chữ số La Mã sẽ được viết là I, II, III, IV, V, VI, IX, X, XI,…Mặc dù ngày nay người ta đã chấp nhận rộng rãi rằng số 4 phải được viết là IV, nhưng kiểu mẫu ban đầu và cổ xưa nhất cho chữ số La Mã không giống với những gì chúng ta biết ngày nay.

Trên thực tế, các mô hình lâu đời nhất đã sử dụng VIIII cho 9 (thay vì IX) và IIII cho 4 (thay vì IV). Tuy nhiên, hai chữ số này tỏ ra có vấn đề, chúng dễ bị nhầm lẫn với III và VIII. Thay vì ký hiệu cộng ban đầu, hệ thống chữ số La Mã đã thay đổi thành ký hiệu trừ quen thuộc hơn.

Những chiếc đồng hồ cơ học đầu tiên được tạo ra ở châu Âu vào thế kỷ 13 vào thời điểm chữ số La Mã vẫn còn được sử dụng – ngoài ra, hầu hết đồng hồ được gắn trên các nhà thờ và tiếng Latinh là ngôn ngữ chính thức của Công giáo. Do đó, nó có ý nghĩa đối với hầu hết các đồng hồ cổ đại có chữ số La Mã trên mặt số của chúng.

Tuy nhiên, lý do tại sao các nhà sản xuất đồng hồ chọn sử dụng IIII thay vì IV khi đại diện này không được sử dụng, vẫn chưa rõ ràng. Chúng ta cùng tìm hiểu một số lý do đã được đưa ra dưới đây.

Tránh đụng chạm tới Thần

Một trong những lý do tại sao số IIII được sử dụng vào thời điểm đó có thể được giải thích bởi thần thoại La Mã. Hồi đó, vị thần tối cao của Rome là Jupiter – vị thần của bầu trời và sấm sét cũng là vua của các vị thần trong tôn giáo La Mã cổ đại.

Trong tiếng Latinh, Jupiter được đánh vần là IVPPITER. Vì không muốn đụng chạm tới tên của vị thần nên người La Mã đã cân nhắc việc khắc một phần tên vị thần tối cao của họ trên chiếc đồng hồ mặt trời hoặc in trong sách. Đây có thể là lý do tại sao số IIII được sử dụng để thay cho IV theo cách sử dụng thông thường.

Giúp người dân dễ đọc hơn

Vào thời Cổ đại và Trung cổ, chỉ một phần nhỏ dân số có thể viết, đọc và tính toán. Trong khi những chiếc đồng hồ decor treo tường nguyên thủy được gắn trên đỉnh nhà thờ là nơi duy nhất trong thành phố có thể xem thời gian. Đây cũng có thể là một cách giải thích việc sử dụng IIII thay vì IV.

Mặc dù IV chỉ yêu cầu một phép toán cơ bản đối với những người biết tính toán, nhưng nó lại là một điều gì đó quá phức tạp đối với những người nông dân không có học thức sống ở Pháp hoặc Đức vào những năm 1650. Ngoài ra, điều này có thể ngụ ý về sự dễ nhầm lẫn giữa IV và VI, cũng như giữa IX và XI. Do đó, trên một số đồng hồ, số chín còn được biểu thị bằng VIIII.

Liên quan đến vua Louis XIV

Một giả thuyết hiện đại hơn liên quan đến vua Pháp Louis XIV. Vị vua Pháp này được đặt biệt danh là Louis le Grand  (Louis Đại đế) hoặc Le Roi Soleil (Vua mặt trời). Một trong những vị vua quyền lực nhất của Pháp, ông đã củng cố một hệ thống cai trị quân chủ tuyệt đối ở Pháp với toàn bộ hệ thống chính trị và tôn giáo xoay quanh nhân vật của ông.

Vì lý do tương tự như giả thuyết liên quan đến Thần Jupiter, không muốn hai chữ cái trong tên của mình được viết trên đồng hồ mặt trời, có thể Vua Louis XIV đã thích viết IIII hơn IV để sử dụng trong đồng hồ. Ông tự xem là đại diện của Chúa trên Trái đất nên việc viết một phần tên mình trên đồng hồ là điều không thể chấp nhận.

Giúp cân bằng thị giác

Đây là lý do được xem là hợp lý nhất trong tất cả các lý do đã được đưa ra. Thông thường, đồng hồ hiển thị thời gian bằng 12 chữ số được in trên bề mặt. Để 12 con số này có thể tạo ra hiệu ứng hình ảnh cân bằng trên chiếc đồng hồ thì có thể người ta đã thay số IIII cho số IV.

Hầu hết chữ số trên các loại đồng hồ hiện đại hoặc cổ điển đều dựa trên sự kết hợp của ký hiệu cộng và ký hiệu trừ (trong đó 4 là IIII và 9 là IX). Với cách viết này, mặt số đồng hồ sẽ có các chữ số sau: I, II, III, IIII, V, VI, VII, VIII, IX, X, XI, XII.

Như vậy, ta sẽ có được ba phần giống nhau trên mặt số, mỗi phần sử dụng cùng một loại chữ số. Phần đầu tiên chỉ sử dụng chữ số I, phần thứ hai là phần duy nhất sử dụng chữ số V và phần thứ ba là phần duy nhất sử dụng chữ số X. Với ba phần số riêng biệt nên chiếc đồng hồ có thể tạo ra sự thanh lịch hơn và hài hòa hơn về mặt số.

Cho dù vì bất cứ lý do gì đi chăng nữa thì việc thay đổi số IV thành IIII cũng là một điểm rất thú vị trên mỗi chiếc đồng hồ và có thể là một điểm thu hút đặc biệt đối với những chiếc đồng hồ cơ cổ điển cũng như hiện đại. Hy vọng với những chia sẻ của chúng tôi về chủ đề Vì sao số 4 trên đồng hồ La Mã không phải IV mà là IIII sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về vấn đề này cũng như không bị thắc mắc khi đi mua những chiếc đồng hồ cơ để sử dụng.